ბუხჰოლცი ერთი პატარა ქალაქია აღმოსავლეთ გერმანიაში. ორმოციოდე ათასი მაცხოვრებლიდან უმეტესობა ბუხჰოლცერია გვარად. ქალაქი სულ კრამიტიანი ხის სახლებითაა ნაშენი.1894 წელს რუსეთის გავლით ბუხჰოლციდან წამოვიდა საქართველოში ალექსანდრე ბუხჰოლცერი. ჯერ ქუთაისში დაჰყო რამდენიმე წელი, მერე - ბათუმში.

ბუხ - წიგნია და ჰოლც - ხე, მაგრამ გვარი გერმანულიდან ითარგმნება, როგორც "შემქმნელი". დავინახავთ, რომ არცთუ უსამართლოდ.

ეს ის დროა, როცა უამრავი ადამიანი აწყდება ბათუმს საშოვარზე მთელი მსოფლიოდან. მსხვილი თუ წვრილი მეწარმე, ჩინიანი თუ უჩინო. ალექსანდრე არა, იერუსალიმში მიდიოდა ქრისტეს საფლავზე 14 წლის ბიჭი. გერმანულ-რუსული ფონეტიკური კონფლიქტის წყალობით გვარი შეუცვალეს რუსებმა ალექსანდრეს და ამ დროს უკვე ბუხგალცერად იწოდება.

ჩამოვიდა ბათუმში და დარჩა.

იერუსალიმში მიდიოდა ყველადღე და ვერ ახერხებდა.

ისწავლა მჭედლობა. დიდად შეუწყო ხელი გერმანულმა ხასიათმა. დავაჟკაცდა ამასობაში და თავადვე აიშენა კრამიტებიანი ხის სახლი დღევანდელი ბესიკის, უწინდელი გრომოვის ქუჩაზე. ჟილინსკის ცნობილი პროექტის მიხედვით ჭაობი დაშრობას იწყებდა და ალექსანდრეც ერთ-ერთი პირველი დასახლდა ამ უბანში. ერთი აქაური გოგოც მოუვიდა თვალში, ოლღა სანაძე. დედით დადიანი ოლღაც არ აღმოჩნდა უარზე. ალექსანდრეც მართლმადიდებელი ქრისტიანი იყო და ოლღაც. მიქაელ მთავარანგელოზის ეკლესიაში დაიწერეს ჯვარი 1909 წელს. მთავარანგელოზის ეკლესია აღარ არსებობს და დღევანდელი აბაშიძის ქუჩის დასაწყისში იდგა თავისუფლების მოედანზე. პირველი 12-სართულიანი დგას დაახლოებით იმ ადგილას ახლა.

საკუთარი ხელით გაკეთებული პატარა ნაჯახი აჩუქა ცოლს რატომღაც ქორწინების დღეს ზედ ამოტვიფრული ქორწინების თარიღით.

სამჭედლო გახსნა პუშკინის ქუჩაზე. აკეთებდა ლითონის მოაჯირებს, აივნებს, კარებს, ჭიშკრებს. ისეთი სახელი გაუვარდა ქალაქში, რომ სხვა ხელოსნები იბრალებდნენ მის ნახელავს. თვითონ დიდად არ დარდობდა მის სახელს.

შეძლებული კაციც შეიქმნა. ორი-სამი ავტომობილი რომ დადიოდა ქალაქში, ერთი მისი იყო. ხუთი შვილიც გაუჩნდა ამასობაში. სამი ვაჟი და ორი ქალი. მერე კომუნისტები მოვიდნენ და მექანიკური ქარხანა გახსნეს იმ საამქროში. ალექსანდრე ბუხგალცერი თავისივე ქარხნის მუშად იქცა, უფრო ზუსტად მოდელიორად. ასე ჩაუწერეს პირად ბარათში. კიდევ ჩაუწერეს, რომ ეროვნებით რუსია და ის, რომ არცერთი უცხო ენა არ იცის.

რეპრესიები არ შეხებიათ. არ დაუხვრეტიათ და ჩამოუხრჩვიათ. არც გაუსახლებიათ საბჭოთა კავშირიდან ომის წინ, ისევე როგორც სხვა გერმანელები.

მიზეზი არ ვიცით. მაგრამ ვიცით, რომ ალექსანდრეს ერთ-ერთი შვილი პეტრე სოსო ჯუღაშვილთან მეგობრობდა. ოღონდ არ ვიცით ამდენ წანწალში სად გადააწყდნენ ერთმანეთს. რევოლუციური იდეებით არც პეტრე არ გამოირჩეოდა, არც რომელიმე სხვა ბუხჰოლცერი.

პეტას გაუმარჯოს!

ჩემი დეპეშა, როგორც ჩანს, მიგიღია. გიგზავნი ორი ათას მანეთს. მეტი არა მაქვს. ეს ფული ჩემი გონორარია. ჩვენ აქ გონორარებს არ ვიღებთ საზოგადოთ, - მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევაში ვიღებთ ხანდახან. შენი გაჭირება ჩემთვის განსაკუთრებული შემთხვევაა და ამიტომ ავიღე გონორარი, რომ შენთვის გამოვიყენო. გარდა ამ ფულისა შენ მოგცემენ სესხათ 3000 მანეთს. მე ვუთხარი ამის შესახებ ბერიას (ამიერკავკასიის საოლქო მდივანია), და იმან სიტყვა მომცა - უეჭველათ აღვასრულებო. მაშ ასე: - 2000 მანეთი მიიღე, როგორც ჩემი მეგობრული ნობათი, და 3000 მანეთი - როგორც სესხი.

იცოცხლე მრავალჟამიერ.

შენი სოსო.

7/XII 33 წ.

ამ წერილში ყველაზე სახალისო ის არის, რომ ბერიას ვინაობას განმარტება სჭირდება. არა უშავს, ჯერ მხოლოდ 1933 წელია და მალე გაგვაცნობს თავს.

მერე ომი დაიწყო და შვილები ომში წავიდნენ. ალექსანდრე რკინას ჭედდა და შვილებს ელოდა. უმცროსი შვილი კონსტანტინე ბუხგოლცერი გერმანელებთან ბრძოლაში დაიღუპა. ომის მერე ერთი მფრინავი ძმა ვალოდია ბუხგალცერი ავიაციის მინისტრის მოადგილედ დანიშნეს. თუმცა ამ დროს აღარც ბუხჰოლცერები არიან გვარად და აღარც ბუხგალცერები. გვარმა ხელი შეუშალა ვლადიმერს კარიერაში და დედის გვარზე გადავიდა მთელი ოჯახი დიდი ალექსანდრეს გარდა. ამ დროს არავინ იცის ნახევარი საუკუნე და მსოფლიო ქარტეხილები რომ დასჭირდება ბუხჰოლცერების თავიანთ გვარზე დაუბრუნებას.

მიხეილსაც გამოჰყვა მამის ნიჭი. ისიც მექანიკურ ქარხანაში მუშაობდა პუშკინის ქუჩაზე. რიგი ედგა ჩუქურთმებიან ღუმელებზე. ლენინის ორდენიც მისცა მოსკოვმა, რაც პატარა საქმე არ იყო.

ანტენა გააკეთა სამოციან წლებში და მთლად გერმანიას ვერ მისწვდა, მაგრამ თურქული ტელეგადაცემები დაიჭირა. უმალ მიაკითხეს შესაბამისი უწყებიდან. პარტიამ უკეთ იცის, რა სულიერი საზრდო გჭირდება და რას უნდა უყურო ტელევიზორში. ან რა წესია მეზობლის ფანჯრებში ჭვრიტინი?!

ამასობაში მოხუცდა ალექსანდრე. ჭაობის უბანიც ძალიან გაიზარდა. სახლი რომ თავიდან მინდორში ედგა, ახლა აღარც ჩანდა თითქმის.

ძველებურად ვეღარ სჭედდა რკინას. აღარც თვალი უჭრიდა და აღარც მკლავი. დადიოდა ქალაქში თეთრი ბლანჟეთი და თავის ნახელავს სცნობდა ქუჩებში და ეზოებში.

იერუსალიმში მიდიოდა მთელი ცხოვრება და ვერ წავიდა.

პენსიაში გასვლა უნდოდა და არ უშვებდნენ.

ალექსანდრე ბუხჰოლცერი სამოცდათოთხმეტი წლის ასაკში გარდაიცვალა 1954 წელს.

ცოტა იავადმყოფა იქამდე.

დატოვა ჭიშკრები და აივნები სხვის გვარზე. შვილები და შვილიშვილები ქართული გვარით. კრამიტიანი ხის სახლი გერმანულ ყაიდაზე.

დაკრძალეს სოუქსუზე იმის მიუხედავად, რომ ამ დროისთვის ბათუმში უკვე გვქონდა გერმანული სასაფლაო.

სტატია პირველად გამოქვეყნდა გაზეთ "ბათუმელებში".